 |
| Hit, opa, vader, oom en onbekende vrouw. |
Van mijn zus kreeg ik dit inkiekje uit het verleden. Toevallig gevonden op zolder. Ik zie een afdruk van een familiemoment als een eigentijds fossiel. Een fractie van een seconde uit hun leven. Zit er ook een flessen-post-boodschap voor ons in? Eind jaren '30 schat ik. Die tijd was veel rustiger, trager, kleiner, overzichtelijker. Had zeker minder prikkels dan nu.
Daar is wel een mooi verhaal over te maken waarin ik kan refereren aan "paard en wagen" - die ik ook nog heb gezien in ons dorp- zoals die van de schillenboer en de groenteboer, Adriaan. Van hem mocht ik soms mee op de bok. Giel de melkboer was al moderner want hij reed rond met een IJzeren hond maar had wel lekkere emmertjesmelk. In Zwijndrecht was nog tot in de jaren '90 een groenteboer met paard en wagen. Nu nostalgie.
En die paarden? Ze liepen automatisch de route en wisten precies waar ze moesten stoppen. Met een nauwelijks hoorbaar klikje uit de mond van de "boer" liepen ze weer verder op hun instinctieve "Tom-Tom".
Alleen zie ik nauwelijks verbanden met onze tijd behalve dan dat apocalyptische van het paard op de foto. Ik heb een "writersblock" en krijg weinig associaties. Van het paard weet ik alleen van mijn vader dat het een vrij wild, aggressief en onhandelbaar beest was voordat hij werd ingespannen. Oppervlakkig is dus de rust en gelatenheid die het op de foto uitstraalt. Mijn opa had een handel in manufacturen. Is hij hier nu een soort marskramer of historische pakketbezorger zijn tijd ver vooruit.
"Jij heb last van overprikkeling", zegt mijn therapeut, maar ik denk; Ik krijg niet meer prikkels dan anders, zelfs minder. Ik kan die prikkels alleen niet zo goed meer verwerken. Dat is het punt. Mijn emmertje zit snel vol. Dan slaat mijn hoofd op hol, slaap niet goed of sla dicht. Dus kies ik maar voor een open gedicht;
Waar alles zijn samenhang verliest.
Ontstonden blinde vlekken.
Die heb ik opgevuld.
In gedachten aan paarden.
De filosoof Nietzche schreef dat geschiedenis zin heeft als je er in het heden wat mee kunt. Dus het verleden als inspiratiebron voor je hedendaagse karretje spannen. Waarom zou ik dan deze tekst nog verder opvullen? Doe met de foto en het gedicht wat je wilt.
Reacties
Nietzsche onderscheidt drie manieren waarop de geschiedenis kan worden benaderd:
• Monumentale geschiedenis: Dit is de manier waarop men geschiedenis ziet als een bron van grote daden en heldenverhalen, die dienen als inspiratie voor het heden. Deze vorm verheerlijkt het verleden en legt de nadruk op continuïteit en grote prestaties.
• Antiquarische geschiedenis: Dit is de vorm waarin men het verleden probeert te behouden en te cultiveren om het heden een gevoel van continuïteit en identiteit te geven. Het is gericht op traditie en respect voor wat ooit was.
• Kritische geschiedenis: Dit type benadering houdt in dat men kritisch het verleden onderzoekt en vernietigt wat schadelijk is voor het leven in het heden. Dit betekent dat we het verleden los moeten kunnen laten en afstand moeten nemen van bepaalde elementen om onszelf te bevrijden en te vernieuwen.
Voor Nietzsche is het essentieel dat de mens het verleden niet passief ondergaat, maar het actief vormgeeft en gebruikt voor het leven in het heden. Hij bekritiseerde een overdreven focus op het verleden omdat dit de mogelijkheid om in het heden krachtig en vrij te handelen zou ondermijnen. In zijn ogen moet de geschiedenis dienstbaar zijn aan het leven, in plaats van dat het leven een slaaf is van de geschiedenis.
Met de uitdrukking "de geschiedenis naar je hand zetten" zou Nietzsche dus waarschijnlijk bedoelen dat men het verleden moet gebruiken en herscheppen op een manier die bevorderlijk is voor het leven en de groei van de mens, in plaats van zich te laten verlammen door de last van het verleden. Het komt neer op een actieve, creatieve omgang met geschiedenis, waarin we ons niet laten vastpinnen door wat is geweest, maar het verleden gebruiken om sterker en vrijer te worden.