NA CORONA ESSAY

NA CORONA
Hoe ziet onze planeet eruit in 2050?

We zitten plotseling aan het begin van de Corona-crisis. Duizenden doden in Nederland. Verschrikkelijk en triest voor wie het treft. We zijn nu met symptoombestrijding bezig. Tegelijk stappen we een ander tijdperk binnen. Een economische recessie zit ons op de hielen. Wat gaat er gebeuren in het hiernamaals? Er zijn diverse toekomst scenario's maar de afloop is ongewis. 

We zitten ook nog eens midden in de klimaat-crisis maar ook een politieke, economische, sociale en vooral de biodiversiteitscrisis. Sluipende crisissen die mogelijk vele malen groter zijn.  Afloop ongewis. 

Miljoenen in de wereld sterven vroegtijdig  aan kanker, welvaartsziekten en luchtvervuiling. In Nederland schat het RIVM dat aantal op ca. 9.000 (studie uit 2015). Dat is niet alles. Het grote uitsterven van dieren en het verlies aan biodiversiteit is alarmerend. Daar is het al 10 over twaalf.

Goed om daar ook bij stil te staan. Te rouwen over het verlies. Maar nu pas op de plaats. Eerst de Covid 19 brand blussen en al gaan nadenken over onderliggende oorzaken en interale aanpak. Op ieder schaalniveau. 

Schot voor de boeg: Mijn mening is dat veel crisissen hun oorzaak vinden in onze hoogmoed en levenswijze: globalisering, technologische ontwikkelingen, durf kapitalisme, overconsumptie, sociale ongelijkheid, bioindustrie, uitbuiting van dieren, milieu, stikstof en overbevolking. Dat is wel duidelijk. 

Het Corona-virus springt waarschijnlijk via de verhandeling en slachten van levende wilde dieren op besloten markten naar ons over: Vleermuis-Schubdier-Mens. Zoönose.

Met de Spaanse griep was dat ook al zo: hoofdverdachte: de massaal gehouden kippen. En wat te denken van simpele griepjes? Daar zijn de verdachten de bioindustrie met massaal gefokte vee en opeengepakte kuddes. 

Hoe verder? Van crisis kan je leren. Crisis is ook een kans. Er is hoop. De aanpak van de Coronacrisis is de generale repetitie voor de aanpak van de klimaatcrisis en het stoppen van het alarmerende verlies aan biodiversiteit. 

Er zijn diverse scenario's om over na te denken. Architectenbureau ARUP heeft al een heldere aanzet gegeven met 4 pakkend gevisualiseerde scenario's. Vormgegeven als een 4 puntsvergelijking. Hieronder tref je mijn interpretatie en verdere uitwerking ervan aan.

SCENARIO 1: De regeneratieve toekomst.

Een gezonde leefomgeving met goede sociale omstandigheden.

Dit is een toekomst waar de meest optimistische mensen op hopen. In dit scenario heeft de mensheid een harmonieus leven weten te creëren. De samenleving is weer in balans gebracht met de natuur, de wildernis. Ook is ze goed op weg naar de regeneratie van alle ecosystemen. De degeneratie ervan is gestopt. ( De door mij voorgestelde regeneratieve geneeskunde voor steden heeft gewerkt ;-). De dodelijke ziekte is genezen met levende natuurlijke pleisters. Er is ook een dynamische symbiose ontstaan tussen technologie en natuur, metropolen en ecosystemen.

Het consumeren is in balans gebracht met het tempo waarmee ze kan worden aangevuld en hersteld. De economische groei is duurzaam en de economie high-tech, groen, biodivers en kleinschalig. Stadslandbouw is overal ingevoerd. Mensen zijn tevreden en hebben zichzelf beperkingen opgelegd. Zoals minder vleeseten, minder consumeren en minder reizen. Genoeg is genoeg...

Onze bestuurders en de samenleving als geheel hebben de milieuproblemen tijdig onderkend en daadkrachtig aangepakt. Ze kijken eindelijk verder dan de waan van de dag. Het verlies aan biodiversiteit is tot stilstand gekomen. Het massale uitsterven van diersoorten is gestopt. De veerkracht van de natuur is overweldigend terug. Ecosystemen kunnen zichzelf herstellen.

De mensheid heeft ontdekt dat goed eten lokaal is, kleinschalig en biologisch. Veel mensen zijn vegetariërs geworden. Daardoor zijn ook veel epidemieën bedwongen. De natuur wordt ook eindelijk gewaardeerd als onlosmakelijk deel van onszelf en vooral voor alle gezonde producten en diensten die zij oplevert. De mensen staan weer in verbinding met iets veel groters dan zichzelf. Verbonden met alle dieren, planten en de aarde. Het individualisme is gestopt. Het individu is nu alleen belangrijk binnen het sociale netwerk van de groep. Het doorgeslagen egoisme is omgevormt tot een sociaal altruïsme. De mens ziet zichzelf nu gelukkig meer als dividue dan als individue.

Mensen hebben een goed sociaal leven. Met oprechte betrokkenheid  nederig en gunnend. Alles is dienstbaar aan elkaar. Gericht op goede leefomstandigheden voor generaties die na ons komen. Kortom; leven in hemels perspectief. De ontwikkelde groene economie biedt voldoende werk en de werknemers worden betaald met een vast basis loon. Een loon waarvan een ieder eenvoudig kan leven. Initiatieven innovaties, uitvindingen en kunstzinnige uitingen worden extra beloond. Dat laatste komt mij ook wel goed uit ;-)

De mensheid speelt, experimenteert, creëert en werkt vooral samen. Dat was en is onze kracht. Het avontuur zit niet meer in fysieke reizen maar in ontdekkingen. Dicht bij thuis. Waarbij kennis niet zo belangrijk meer is (computers zijn daar beter in) maar gevoelens, emoties en vooral bewustzijn. Die brengen mensen in beweging. De mensen zetten zich in voor het maken van goede verhalen die nieuwe draaggolven teweeg brengen zoals verhalen over geloof in perspectief, het onmogelijke mogelijk maken, kansen voor de jeugd en het samen herinneringen maken en ervaringen delen.

Kortom: De verbeelding aan de macht. Al met al, is de maatschappij goed uitgebalanceerd. De mensen zijn welvarend. De technologie zorgt voor schoon water, schone lucht en voldoende voedsel. Nederland heeft bijvoorbeeld de signalen van zeespiegelstijging begrepen en concreet vertaalt naar de toekomst en heeft er voortvarend naar gehandeld. Voor de kust liggen enorme sluizen, mega pompen, nieuwe zeedijken en duinen die samen met de natuur zijn gebouwd. Deltawerken 2.0. Alles in zeer korte tijd gerealiseerd.

Gebouwen in steden en dorpen zijn alle circulair, natuurinclusief en energieneutraal. Permacultuur en regeneratieve landbouw staan op gelijke voet met de high-tech voedselproductie en beide zijn erop gericht om de biodiversiteit en de kwaliteit van de bodem te verbeteren. De essentiële voedselvoorziening en basale grondstoffen zijn biobased en in een straal van 30 km rond woon- en werkomgeving te verkrijgen. Daarmee is de extreme vorm van globalisatie van voor 2020 teruggedrongen tot een hoge maatte van zelfvoorzienendheid. 

SCENARIO 2: De groene autoritaire samenleving.

Een gezonde natuur maar met slechte sociale omstandigheden.

Dit is de toekomst waarin de oprechte zorg voor het milieu en de gezondheid van de planeet juist door de heersende elite zijn misbruikt voor het opzetten van onaangename samenlevingen, gezondheidsdictaturen, actieve beëindig van ongeboren en voltooid leven en enge controlesystemen. Vanwege de ernstige maatschappelijke beperkingen en autoritaire overheden zijn de meeste ecosystemen op aarde hersteld.

Onder druk van de ernstige aantasting van het milieu, extreem klimaat, de massale volksverhuizingen van klimaatvluchtelingen, pandemieën  en burgerlijke onrust hebben overheden snel gehandeld. Zich gericht op klimaatactie. Oliegebruik is snel afgebouwd, strikte ecologische regels zijn onmiddellijk ingevoerd en iedereen en alles is ingezet om de planeet te redden.

Alles is onderworpen en ondergeschikt gemaakt aan het herstel van de ecosystemen ... maar helaas kwam dit met een hoge kosten voor de gewone mensen. Er is een strikt voortplantingsbeleid ingevoerd. Mensen zijn gedwongen CO2 belasting te betalen en hoge toeslagen op energie. De mensen zijn beperkt in hun reizen en in de steden gedreven, waar ze gemakkelijker te controleren zijn.

Maatschappij is sterk verdeeld. Er is ongelijkheid en mensen worden onderdrukt. Veel mensen voelen zich overbodig. Er zijn wel nieuwe banen gecreëerd, maar de meeste zijn gevaarlijk en ongewenst, zoals het opruimen van milieuverontreinigende stoffen en de verwerking van materialen voor hergebruik.

De kosten voor normaal voedsel is buiten het bereik van de gemiddelde burger gekomen. De mensen worden gedwongen om synthetisch voedsel te eten. Alleen de extreem rijken kunnen zich veroorloven om te eten zoals de mensen ooit deden in de jaren 2020.

SCENARIO 3:  De totale ineenstorting.

Slechte natuur en slechte sociale omstandigheden.

Dit is het nachtmerrie scenario. Velen zijn er bang voor. Doordat onze levenswijze niet is veranderd heeft dat geleid tot volledige afbraak van de planeet en haar natuurlijke hulpbronnen.

Intensieve ontbossing, extreme winning van natuurlijke hulpbronnen, overmatige consumptie, epidemieën  en klimaatverandering hebben uiteindelijk geresulteerd in de fundamentele destabilisatie en instorting van alle natuurlijke systemen. Tekorten aan natuurlijke bronnen, energie, zoet water en voedseltekorten zijn alomtegenwoordig. Er zijn  vele conflicten en massale migratie.

In plaats van een wereldwijd gecoördineerde inspanning en pogingen om wat er over is aan ecosystemen te herstellen hebben de meeste landen hun grenzen gesloten vanuit een nationalistische agenda. De merkwaardige zuigkracht van zelfdestructie lijkt gewonnen te hebben van gezond verstand. Voedsel en watertekorten, klimaatangst, epidemieën, migratie en de daardoor onvermijdelijke conflicten om de schaarse middelen hebben extreme vormen aangenomen.

Grote multinationals bezitten de monopolie op de resterende middelen. De natuurlijke hulpbronnen die eerder vanzelfsprekend waren, zoals schoon water en schone lucht zijn nu goederen geworden die worden verhandeld. Degenen die zich het niet kunnen veroorloven moeten genoegen nemen met verontreinigde bronnen.

Er is een harde scheiding tussen de partijen die toegang tot de natuurlijke bronnen hebben en degenen die dat niet hebben. De rijken hebben zich teruggetrokken in veilige havens voor zichzelf. De meesten ervan wonen in steden die nog voldoende middelen hebben. Ze hebben op grote schaal eco-koepels gebouwd als bescherming tegen extreme weersomstandigheden, de gevaren van het milieu, tegen vervuilde lucht en epidemieën....

Voor degenen die toegang hebben tot de bronnen verloopt het leven als vanzelf. Maar de rest van de bevolking moet vechten voor alles, zoals banen, gezondheid en sociale voorzieningen. Ze kunnen zich geen schoon water en gezondheidszorg veroorloven. In hun ellende zoeken ze toevlucht tot het gebruik van smart drugs en verdoving achter smartphones.

Bijna alle agrarische producten worden nu exclusief geproduceerd op industrieel niveau met behulp van genetisch gemodificeerde gewassen. Kleine boeren zijn volledig verdwenen en weggeduwd door grote bedrijven. 

Internationale bedrijven hebben inmiddels de gehele productie van levensmiddelen onder controle. Van zaad tot oogst en distributie. De resterende boeren zijn gegijzeld door het systeem. Het regide systeem dat onvermijdelijk leidt tot ernstiger aantasting van de bodem, waardoor de mensheid uiteindelijk geen andere optie heeft dan de planeet aarde te verlaten (..).Door de zeespiegelstijging is Nederland al gedeeltelijk verlaten. Daarna volgt de aarde zelf die onleefbaar wordt. 

SCENARIO 4 : De technologische samenleving.

Slechte natuur en goede sociale voorwaarden.

Dit is een toekomst waarin we doorgaan met onze levenswijze met behulp van technologie. Op het eerste gezicht niet slecht voor de mensheid. Althans voor de meeste mensen. Het leven is voor hen nog nooit zo goed en comfortabel geweest. De  planeet aarde is echter niet zo gezond. 

In dit scenario kiezen we ervoor om te vertrouwen op onze technologie en het menselijk vernuft. We houden vast aan onze levenswijze in plaats van te veranderen en te minderen. Ondanks lokale inspanningen blijft de exploitatie van de natuurlijke hulpbronnen onverminderd door gaan. Ook het dogma van de economische groei blijft onbetwist.

De meeste landen zijn het erover eens dat we moeten handelen vanwege klimaatverandering en vernietiging van het milieu, maar er is geen concrete gecoördineerde actie. Ook zijn er geen bindende overeenkomsten. In werkelijkheid wil niemand de rem zetten op de economische groei. De meeste regeringen aarzelen met de noodzakelijke en urgente acties op grote schaal. Het nemen van impopulaire maatregelen is immers politieke zelfmoord. De maatschappij is zeer gefragmenteerd  en toont geen enkeke daadkracht. Dat is de keerzijde van de democratisch gekozen volksvertegenwoordiging. 

In plaats daarvan nemen afzonderlijke regio's en steden genoegen met eigen ambitieuze aanpassingen die de economische groei stimuleren. Vooral om de toekomst van hun eigen infrastructuur en inwoners veilig te stellen tegen de extreme weersomstandigheden, droogte, overstromingen, stofstormen, epidemieën en branden.

Veel steden over de hele wereld hebben stadslandbouw ontwikkeld in een poging om de voedselvoorziening van hun bevolking veilig te stellen. Ook zetten ze in op de vermindering van de afhankelijkheid van de omliggende gebieden en landen. Regionale gebieden investeren in grootschalige infrastructuur en systemen om zoetwatertekorten tegen te gaan.

In veel opzichten is de extreme natuur een tegenstander: Een verwoestende kracht waartegen mensen zich moeten  verdedigen. Delen van Nederland staan al onder water omdat niet tijdig van koers is veranderd. Er worden noodmaatregelen getroffen door stadsbesturen om hun steden te beschermen door hoge dijken.

De levensomstandigheden van mensen over de hele wereld zijn verbeterd en de meesten hebben toegang tot onderwijs, werk, middelen en welzijn van de overheid. Als economieën over de hele wereld willen blijven groeien is de aarde te klein. De volgende absurde stap is dan het koloniseren van ons zonnestelsel. Planeten worden gewin gewesten voor verdere groei en expansie van onze levenswijze.

Samenvatting.
Waarheen waait de wind? Zijn er maar vier verschillende toekomstscenario's? In iedere windrichting een?  In het platte vlak. De regeneratieve toekomst, de groene autoritaire en onaangename samenleving, de totale ineenstorting of de technologische samenleving?

De toekomst is niet te voorspellen maar elk van deze vier toekomstige werelden, hoewel extreem voorgesteld, is wel aannemelijk. Uiteraard ook vanuit ons huidige perspectief maar ...Het is wel erg onwaarschijnlijk dat er slechts een enkele toekomstige staat zal ontstaan. Het zal mogelijk een mix worden. Misschien verschijnen ze ook wel tegelijk als de vier ruiters van de apocalyps.

Wanneer je kijkt naar de wereld kan je nu al landen en regio's zien waar zich een van de scenario's ontwikkeld. Sommige werken in de richting van een regeneratieve toekomst en anderen staan duidelijk op instorten. 

Dus wereldwijd is het het meest waarschijnlijk dat deze vier scenario's naast elkaar en met een eigen tempo ontstaan. Australië gaat misschien gewoon door met "business as usual" en blijft liggen aan het infuus van de inkomsten uit steenkoolwinning. In dat continent zal mogelijk een technologische samenleving ontstaan. China met haar staatskapitalisme en Big Brother, lijkt op weg naar een groene autoritaire samenleving, terwijl delen van de America met haar Big Tech nu al geconfronteerd worden met een totale ineenstorting. Kijk naar Detriot en de slechte infrastructuur en gezondheidszorg. Nederland ligt nog steeds behoorlijk achterop met een effectieve duurzaamheidsagenda, de stikstof-problematiek en de zorg voor natuur en milieu. Dat is teleurstellend. 

Mijn hoop is vooral gericht op Europa. Zij is het meest vooruitstrevend in het groene denken. Ze werkt aan een regeneratieve toekomst. Kijk naar de ambitieuze klimaatplannen (Green deal) en beschikbare middelen. De interne verdeeldheid zal een rem en mogelijk funest zijn maar een kopgroep aan landen zal vast het verschil gaan maken. 

We kunnen uiteraard niet met zekerheid zeggen wat de toekomst brengt. We staan op een indrukwekkend kruispunt. Een cruciaal moment in de historie van de mensheid. Een ding is overduidelijk: het gaat een ​spannende toekomst worden. 

Er is ontzettend veel in beweging. Aan de ene zijde is de maatschappij zeer behoudzuchtig en conservatief aan de andere zijde buitelen experimenten en initiatieven over elkaar heen. Maar het is ook een toekomst die we zelf kunnen verbeelden. Voor de biodiversiteit is het al tien over twaalf maar we hebben nog keus.

Verantwoording.
Tijdens de opleiding tot ambassadeur Levende Stad ben ik dieper gaan nadenken over mogelijke toekomst scenario's voor natuur, landschap en steden. Docenten hebben mijn essay over "Natuurceltransplantatie" gelezen en verwezen mij naar teksten van Architectenbureau Arup en William Horvath. Hun concepten en teksten hebben mij geïnspireerd tot het schrijven van dit essay. Het is daarvan een vrije bewerking met veel eigen toevoeging. Ook aan de inspirerende boeken van Harari ben ik schatplichtig. 

De scenario's met een donkere toekomst gaan uit van cynisme, fatalisme en marktwerking. Kort gezegt: De race to the bottom. Aan de andere kant van het spectrum staan de optimisten. Die positieven gaan uit de maakbare samenleving en hebben groot vertrouwen in wetenschap en techniek. Misschien ook niet realistisch. Persoonlijk hoop ik dat er nog een vijfde weg is. Een onverwachte creatieve toekomst. Een spirituele. Een radicale 5e dimensie.

Vanuit wetenschappelijke optiek wel een onvoorstelbaar scenario. Ik denk aan een wonderlijk alternatief waarbij het onmogelijke toch mogelijk blijkt. Zo een van: tegen beter weten in geloven. Een alternatief voor de wetenschap die alleen kan duiden te veel afhankelijk is van het grote geld en nauwelijks vooruit kan kijken.

Kortom. Ik wil blijven geloven in het schijnbaar onmogelijke. Een ander soort wetenschap. Als het ware:Tegen beter weten in. Dwars door mortualiteit heen naar nieuw leven. De Weg. Een oplossingsrichting die staat voor een plotselinge totale en radicale vernieuwing. Een interne klimaatverandering. Na heftige barensweeën verschijnt het, als vanuit een parallel universum ineens een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Dan is alles hersteld...


Meer weten? Klik op: 4 scenario's ARUP
Meer weten? Klik op: 4 scenario's tekst.
Meer weten? Klik op: Het water komt