Structuren en systemen van veel grote organisaties lijken op de toren van Babel. Megaprojecten en reorganisaties, zoals grote ICT projecten bij de overheid, die zouden moeten leiden tot verbetering van efficiëntie, leiden juist tot hun tegendeel. Het bouwsel wordt steeds hoger, wordt uiteindelijk labiel en stort in. Wat merkwaardige paradox. Wat een verbetering moest worden, wordt juist een verslechtering. Hoe hoger het doel hoe dieper het resultaat. Ik zie dat fenomeen steeds meer om me heen. Ik breek mijn hoofd over dit soort merkwaardige tegenstellingen. Hoe kan het toch dat zo veel goed bedoelde verbeteringsprocessen leiden tot hun tegendeel. In theorie kloppen de ideeën, er is geen spelt tussen te krijgen, het plan is perfect. Meesterlijk. Maar in de praktijk werkt het niet. Wat gaat er mis?
Wat is de oorzaak? Ligt het aan een foute basis? Een verkeert vertrekpunt? Zijn wij overgeorganiseerd of is het hoogmoed? Het valt me op dat in organisaties vaak ondersteunende afdelingen, bevolkt door juristen en boekhouders en managers, bij de start van een reorganisatieproces, hun werk neer gooien en zich geheel richten op het verstevigen van hun eigen positie. Daarentegen kunnen de operationele afdelingen niet zomaar stoppen met hun werk. Een bouwproject kan bijvoorbeeld niet even worden stil gelegd. De agent moet op straat zijn, de ziekenverzorgster bij de zieke, de vrachtwagenchauffeur achter het stuur. Die mensen kunnen niet even stoppen. Dan ontstaat er wanorde, file en chaos. Het effect van het uitstel van werkzaamheden van ondersteunende afdelingen is niet direct merkbaar. Gevolg is dat de strategische en tactische afdelingen groter worden en operationele afdelingen verzwakken. De organisatie krijgt soort van een gouden hoofd met lemen voeten.
Naast deze paradox is er nog een merkwaardig fenomeen bij reorganisaties: de schaalvergrotingen. Die versterken nog eens de hierboven geschetste paradox. Ik zie dat de mannetjesputters, de ingenieurs, de doeners worden weggenereerd. In zielloze kantoortuinen, versnippert in flexplekken blijft cynisch personeel achter als voorgeprogrammeerde robots. Robots die handelen naar voorgeprogrammeerde processen, partronen en planningen. Initiatiefloos standaard handelingen uitvoerend. Robots communiceren slecht. De spraakverwarring nog groter. De gevolgen zijn bekend.
Reacties